پیدایش اتریوم و اتریوم کلاسیک

تا سال ۲۰۱۶ فقط یک اتریوم وجود داشت، اما هک بزرگی که در ۱۷ ژوئن سال ۲۰۱۶ رخ داد باعث شد اتریوم جدیدی خلق شود و اتریوم قبلی «اتریوم کلاسیک» نام بگیرد. در این مقاله داستان پیدایش اتریوم کلاسیک و تفاوت‌های آن با اتریوم را مرور می‌کنیم. در ادامه با ارزدیجیتال همراه باشید.

اتریوم زاده ذهن خلیک برنامه‌نویس و نابغه روسی است. او از جمله اولین توسعه دهندگانی بود که به سمت بیت کوین . ویتالیک در اواخر سال ۲۰۱۳، به دلیل اینکه بیت کوین نمی‌توانست از عهده برخی کارها بیاید، پلتفرمی جدید را معرفی کرد که ما آن را با نام اتریوم می‌شناسیم.

اتریوم یبر پایه قراردادهای هوشمند است که قصد دارد تا یک ابرکامپیوتر در سطح جهانی باشد. ارز این پلتفرم نیز اتر (ETH) نام دارد. روی شبکه و بلاک چینِ اتریوم می‌توان  پیاده‌سازی کرد که تا همیشه و بدون نیاز به هیچ‌گونه واسطه به کار خود ادامه می‌دهند. هیچ‌گونه احتمال از کارافتادگی، سانسور، تقلب یا دخالت افراد شخص ثالث برای برنامه‌هایی که روی اتریوم اجرا می‌شوند، وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر درباره این پلتفرم بی‌نظیر می‌توانید به پست «اتریوم چیست؟» مراجعه کنید.

حالا بیایید به بحث اتریوم و اتریوم کلاسیک بپردازیم. تفاوت این دو چیست؟ اما قبل از آن داستان به وجود آمدن یک اتریوم دیگر را مرور می‌کنیم.

DAO و هک آن

تا سال ۲۰۱۶ همه چیز بر وفق مراد اتریوم پیش می‌رفت. این شبکه توانسته بود تمام برنامه‌های از پیش تعیین شده خود را در زمان مقرر انجام دهد. با این‌که کمتر از دو سال از راه‌اندازی رسمی شبکه گذشته بود، قیمت هر واحد اتر با رشد چند صد درصدی به بالای ۲۱ دلار رسیده و با اختلاف زیاد نسبت به لایت کوین در رده دوم بازار جای گرفته بود.

در ماه می ۲۰۱۶، یک طرح انقلابی به نام DAO برای اتریوم معرفی شد که امیدواری‌ها به آینده اتریوم را دو چندان کرد. قبل از اینکه مفهوم DAO را درک کنید، لازم است تا با مفهوم قرارداد هوشمند آشنا شوید. تمام اکوسیستم اتریوم بر پایه قراردادهای هوشمند کار می‌کند.

قرارداد هوشمند چیست؟

برای درک بهتر قراردادهای هوشمند، ابتدا بیایید تا یکبار مفهوم قرارداد را با هم مرور کنیم. قراردادی عادی، توافقی است که دو یا چند نفر را متعهد می‌سازد که کاری را انجام دهند؛ مثل قرارداد خریدوفروش ملک یا ماشین. برای اینکه قراردادی که می‌بندید معتبر باشد، به شاهد نیاز دارید، این شاهد می‌تواند دفتر مشاور املاک باشد یا دفتر ثبت اسناد یا هر نهاد دیگری.

حالا قرارداد هوشمند چیست؟ قرارداد هوشمند یک کد برنامه‌نویسی است که پس از اجرا شدن روی بلاک چین دیگر نمی‌توان آن را متوقف کرد و جلوی اجرای آن را گرفت. هر وقت شرایط قرارداد رخ دهد، مفاد قرارداد بدون شک اجرا خواهد شد. برای اجرای قرارداد هوشمند نیاز به واسطه نیست. با استفاده از قرارداد هوشمند می‌توان برنامه غیرمتمرکز ساخت. از نظر تئوری زمانی که یک برنامه غیرمتمرکز روی بلاک چین اتریوم اجرا شود، دیگر قابل توقف یا کنترل توسط یک شخص خاص نیست.

DAO چیست؟

DAO، مخفف کلمه «Decentralized Autonomous Organization» به معنای ، یک قرارداد هوشمند پیشرفته بود که می‌رفت تا انقلابی بزرگ بر روی بلاک چینِ اتریوم باشد. به زبان ساده DAO یک صندوق سرمایه‌گذاری بود که به صورت غیرمتمرکز توسط سرمایه‌گذارانش اداره می‌شد و هدف آن جذب سرمایه برای توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز بود.

روند کار DAO به این صورت بود که مردم می‌توانستند اتریوم بخرند و به DAO واریز کنند. در قبال اتریوم‌ها، DAO به سرمایه‌گذاران توکن‌هایی میداد که با آن توکن‌ها، در صندوق حق رای پیدا می‌کردند.

برنامه نویسان می‌توانستند ایده‌های خود را ارسال کنند و سپس در میان دارندگان توکن‌های DAO رای گیری انجام می‌شد. اگر ۲۰ درصد موافقت خود را با طرح اعلام می‌کردند، صندوق DAO به طور خودکار سرمایه مورد نیاز را در اختیار توسعه‌دهنده قرار می‌داد تا با آن بتواند برنامه خود را بسازد و بعد از ساختن برنامه، سود خوبی نصیب خودش و سرمایه‌گذاران شود.

طرح اگر چه پیچیده بود اما از نظر روند اجرا هیچ مشکلی نداشت.

برنامه DAO اولین سازمان خودگردان غیرمتمرکز بود که به صورت گسترده شروع به کار کرد و همه فرایندها به صورت غیرمتمرکز و بدون واسطه در انجام می‌شد. دموکراسی به معنای واقعی.

در کمتر از ۳۰ روز از معرفی DAO، این صندوق، معادل بیش از ۱۵۰ میلیون دلار اتریوم جذب کرد و سرمایه‌گذاران زیادی برای خریدن توکن‌های بیشتر لحظه شماری می‌کردند. ۱۵۰ میلیون دلار اتریوم در آن زمان ۱۴ درصد از کل اتریوم‌های استخراج شده بود.

در کد DAO یک تابع تعریف شده بود که با آن سرمایه‌گذاران می‌توانستند هر وقت خواستند توکن‌های DAOی خود را بدهند و اتریوم‌هایشان را پس بگیرند.

همچنین در DAO امکان ایجاد «بچه DAO» یا همان «Child DAO » هم وجود داشت به این صورت که سرمایه‌گذاران می‌توانستند با توکن‌های خود یک DAO ی شخصی برای خودشان درست کنند و در آن به برنامه‌های غیرمتمرکز سرمایه‌ی کار بدهند.

هک DAO

همه چیز خوب پیش می‌رفت تا اینکه در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۶، یک هکر ناشناس توانست از باگ امنیتی موجود در کد DAO استفاده کند و بیش از ۵۰ میلیون دلار اتریوم را برای خودش منتقل کند.

قیمت اتر در کمتر از چند روز از ۲۰ دلار به ۱۲ دلار رسید و همه شوکه بودند. هک شدن DAO به‌نوعی باعث خدشه‌دار شدن نام اتریوم و پلتفرم آن شد. البته یادمان نرود که این هک به معنای هک شدن اتریوم نیست. فرض کنید اتریوم اینترنت باشد و DAO وب‌سایتی روی اینترنت. در خودِ شبکه اتریوم اتفاقی رخ نداده بود.

از دست رفتن ۵۰ میلیون دلار اتریوم برای شبکه‌ای که در ابتدای راه خودش قرار داشت، یک فاجعه محسوب می‌شد.

چه باید می‌کردند؟

طبق یکی از شرایط موجود در قرارداد DAO، درخواست انتقال اتریوم بعد از ۲۸ روز انجام می‌شد. یعنی هکر تا ۲۸ روز نمی‌توانست مبالغ را برداشت کند و به این ترتیب توسعه‌دهندگان اصلی حدود یک ماه فرصت داشتند تا به فکر چاره‌ای باشند. به طور کلی سه راه پیش روی جامعه اتریوم بود:

• هیچ کاری نمی‌کردند. به این معنا که طبق قوانین شبکه و این قاعده که «کد قانون است.»، هکر ۵۰ میلیون دلار را برداشت می‌کرد که در ذات غیرمتمرکز بلاک چین یک چیز طبیعی بود.
• انشعاب نرم یا همان سافت فورک (Soft fork) برای بازگشت دارایی‌ها
• انشعاب سخت یا همان هارد فورک (Hard fork) برای بازگشت دارایی‌ها

اکثریت جامعه تصمیم گرفتند که نگذارند اعتبار اتریوم زیر سوال برود و با استفاده از سافت فورک، مبالغ را برگردانند.

سافت فورک چیست؟

همانطور که احتمالا می‌دانید یک بلاک چین را نمی‌توان تغییر داد. پس اگر لازم باشد تا روی آن به‌روزرسانی صورت بگیرد یا اگر عده‌ای از قوانین یک بلاک چین ناراضی باشند، راه حل چیست؟ دو راه بیشتر وجود ندارد: یا سافت فورک یا هارد فورک

سافت فورک یک بروزرسانی در بلاک چین بوده که با نسخه‌های قدیمی سازگار (backwards compatible) است. سازگاری با نسخه‌های قدیم مثل این است که یک فایل ورد ساخته شده با برنامه word 2016 را در برنامه  word 2003 باز کنید. به زبان ساده با سافت فورک، یک به‌روزرسانی روی بلاک چین انجام می‌شود اما کسانی هم که مایل به بروزرسانی نیستند، همچنان می‌توانند روی شبکه فعالیت کنند.

در واقع توسعه دهندگان اتریوم می‌خواستند که بدون تغییر دادن قوانین بلاک چینِ اتریوم، جلوی تراکنش هکر DAO را بگیرند و نودها (Nodes) بلاک‌هایی را که مربوط به تراکنش‌های هکر است نادیده بگیرند تا بتوان مبالغ را بازگشت داد. در سافت فورک شاهد سکه و بلاک چین جدیدی نخواهیم بود.

همه چیز برای سافت فورک آماده بود که توسعه‌دهندگان اتریوم در ای اثبات کردند در صورت اجرای سافت فورک، شبکه اتریوم تا مدتی در خطر حملات DDoS قرار خواهد گرفت که با استفاده از تراکنش‌های بیش از اندازه و بدون پرداخت کارمزد (GAS) می‌تواند باعث شلوغی شبکه و توقف در تایید تراکنش‌ها شود و این خطرش برای اتریوم بیش از هک DAO خواهد بود. همچنین هکر می‌تواند با دادن کارمزدهای بالا در تراکنش‌ها، در روند تایید تراکنش اختلال ایجاد کند و شاهد بلاک‌های خالی از تراکنش باشیم.

برای همین یک راه حل بیشتر باقی نماند: هارد فورک

هارد فورک چیست؟

هارد فورک به زبان ساده، تغییر در قوانین بلاک چین است که سازگار با نسخه‌های قدیمی‌تر نیست، به طوری که نسخه‌های قدیمی‌تر نمی‌توانند به عنوان نود در شبکه فعالیت کنند. بنابراین برای استفاده از به‌روزرسانی‌های جدید مجبور خواهید بود که نسخه خود را آپدیت کنید، در غیر اینصورت نمی‌توانید به عنوان نود در شبکه فعالیت داشته باشید.

طبق همان مثال فایل ورد که در بالا به آن اشاره کردیم، فرض کنید که نتوانید یک فایل متنی ساخته شده در برنامه word 2016 را در برنامه word 2003 اجرا کنید زیرا ساختار این برنامه به طور کلی تغییر کرده است.

هارد فورک‌ها همیشه پس باعث تولد یک کوین جدید نمی‌شوند. در صورتی که اختلاف نظر وجود داشته باشد و یک عده کثیری از کاربران همچنان بخواهند روی نسخه قدیمی فعالیت کنند، شاهد یک بلاک چین و یک سکه جدید خواهیم بود.